O osi mózg-jelita słyszy się coraz więcej. Choć jest to temat, który przez badaczy eksplorowany jest od niedawna, już w tym momencie wiemy jak ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu odgrywają jelita. Czym dokładnie jest oś mózgowo-jelitowa? Jeśli jeszcze nie spotkaliście się z tą nazwą, najwyższy czas nadrobić straty.
Jelita nie bez powodu nazywane są naszym “drugim mózgiem”
Spożywanie posiłków jest czynnością na tyle podstawową, że ludzki organizm posiada odrębny system, dzięki któremu nie musimy świadomie myśleć o procesie trawienia – wszystko odbywa się automatycznie. Ten niezwykle złożony system to układ trawienny, który kieruje zadaniami kluczowymi dla prawidłowego funkcjonowania całego naszego organizmu. A pierwsze skrzypce grają w nim jelita, będące organem składającym się z ogromnej liczby mikroorganizmów, mających znaczący wpływ na nasze samopoczucie.
Mówiąc o jelitach jako o drugim mózgu, mamy tak naprawdę na myśli jelitowy system nerwowy (ang. enteric nervous system, ENS). Jelita pokryte są gęstą siecią komórek nerwowych (neuronów). Ich liczbę szacuje się nawet na 200 milionów! Choć jelitowy system nerwowy działa niezależnie od mózgu, stale się z nim komunikuje.
Czym dokładnie jest oś mózgowo-jelitowa?
To nazwa połączenia pomiędzy mózgiem a przewodem pokarmowym. Choć intuicyjnie może wydawać się, że układy te pełnią całkowicie różne funkcje i nie powinny być ze sobą wyraźnie powiązane, okazuje się, że łączy je bezpośrednio tzw. nerw błędny – jeden z najdłuższych nerwów w naszym ciele.
Nerw błędny przenosi informację z jelit do mózgu oraz z mózgu do jelit, stąd właśnie bierze się nazwa oś. Następuje stała komunikacja pomiędzy tymi organami, na którą wpływa stan naszej mikrobioty jelitowej. Co ciekawe, aż 80-90% informacji przenoszone jest z jelit do mózgu, a nie drogą odwrotną, co podkreśla jak ogromny jest wpływ układu pokarmowego na naszą głowę.
Co to jest mikrobiota jelitowa i dlaczego może wywoływać w nas smutek?
Mikrobiota jelitowa to zespół mikroorganizmów (mikrobiom), głównie bakterii, tworzący w układzie pokarmowym złożony ekosystem.
CIEKAWOSTKA! Mikrobiotę jelitową znacie najpewniej pod nazwą mikroflora bądź flora bakteryjna jelit. Ta nazwa jest jednak mocno nietrafiona. Flora odnosi się do roślin, natomiast jelita zamieszkiwane są głównie przez bakterie (mikroorganizmy, mikrobiom). Dlatego powoli odchodzi się od wyrażenia mikroflora na rzez mikrobioty.
Szacuje się, że mikrobiom waży nawet 1-2 kilogramy! Jest tak istotny i masywny, że bywa określany jako niewidzialny narząd. Dysfunkcje mikrobioty jelit mogą wpływać na oś mózgowo-jelitową, ponieważ miliardy mikroorganizmów, które zamieszkują jelita, oddziałują m.in. na hormony oraz kluczowe neuroprzekaźniki.
Głównym zadaniem układu pokarmowego jest przetwarzanie i rozdrabnianie spożywanych przez nas posiłków. Jednak nie jest to jego jedyna funkcja! Niektóre bakterie, które należą do mikrobiomu, regulują pracę niezwykle istotnych neuroprzekaźników i hormonów. Czy wiecie, że aż 90% serotoniny, znanej jako hormon szczęścia, produkowane jest w jelitach? A to tylko jeden spośród całej gamy przykładów na kluczową rolę jelit w naszym zdrowiu. Zdrowe jelita to również dobry sen, wysoka odporność i dobre samopoczucie.
Istnieją hipotezy na temat związku między bakteriami w jelitach, a nastrojem. Czy może być tak, że dobry lub zły humor są zależne od naszych jelit? Badaczka z Oxfordu, Katerina Johnson, która specjalizuje się w komunikacji między systemem nerwowym, a bakteriami żyjącymi w jelitach, twierdzi że bakterie wpływają na naszą osobowość: “Nasze współczesne życie powoduje dysbiozę jelitową. Prowadzimy życia pełne stresu, wchodzimy w mniej interakcji społecznych, spędzamy mniej czasu na łonie natury, nasze diety są ubogie w błonnik, zamieszkujemy nadmiernie sterylne środowiska i polegamy na antybiotykach. Wszystkie te czynniki oddziałują na mikrobiom jelit i mogą wpływać na nasze zachowanie i samopoczucie”.
Rola jaką odgrywają jelita w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu jest nie do przecenienia. Pozostaje zadać sobie ważne pytanie: w jaki sposób należy dbać o dobry stan jelit?
Jak zadbać o oś jelita-mózg?
Zaburzenia w brzuchu mogą mieć wpływ na nasze samopoczucie, osobowość oraz rozwój chorób psychicznych. Aby zapobiec drastycznym skutkom nieprawidłowego dbania o oś jelitowo-mózgową, należy trzymać się poniższych wskazówek:
- Pij dużo wody
- Zadbaj o ograniczenie stresu
- Pilnuj zbilansowanej diety (bardzo ważne jest zawieranie w diecie pożywienia, które działa jak naturalne probiotyki i urozmaica mikrobiom jelit)
- Spożywaj jedzenie wolno, dokładnie przeżuwając każdy kęs
- Wprowadź do swojego życia regularną aktywność fizyczną
Nie bez powodu coraz więcej mówi się również o tym, jak ważne dla zdrowia organizmu jest spożywanie fermentowanej żywności. Kiszonki to naturalne probiotyki, wzbogacające nasz mikrobiom i wpływające bezpośrednio nie tylko na dobry stan naszego brzucha, ale również na stan naszych głów i prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Wystarczy wyrobić sobie nawyk spożywania codziennej dawki fermentowanej żywności w postaci szklanki soku z kiszonych warzyw, fermentowanej herbaty (czyli tzw. kombuchy, coraz popularniejszej w Polsce), czy też porcji króla i królowej polskich kiszonek – kiszonego ogórka oraz kiszonej kapusty. Pamiętajmy, by wybierać żywność ekologiczną, tak by przyswajane substancje wpływały dobroczynnie na mikrobiom. Ekologiczne warzywa są pozbawione konserwantów i wyrastają na polach, których nie nawozi się sztucznymi, toksycznymi nawozami. Nawyk spożywania eko-fermentowanej żywności to ogromny krok w stronę zdrowej osi mózgowo-jelitowej.
Warto uważnie śledzić najnowsze doniesienia naukowe o osi mózgowo-jelitowej i stale dbać o stan swoich jelit, tak by móc cieszyć się zdrowym ciałem, dobrym samopoczuciem, spokojną głową oraz niezniszczalnym układem odpornościowym.
